Verim, yapılması istenen işin minimum efor sarf edilerek maksimum fayda sağlanması amacıdır. Sanayi ve endüstri gibi birçok alanda verimin hep yüksek olması beklenir. Verim’in genel olarak fiziksel formülü ise;
[VERİM = ÇIKIŞ DEĞERİ / GİRİŞ DEĞERİ] X100 (%VERİM)
Herhangi bir motordaki enerji verimliliğine örnek olarak;
[Motordaki Enerji Verimi = Çıkış Enerjisi / Giriş Enerjisi] örnek verilebilir.
Elektrik motorları, biri sabit (statör), diğeri ise hareketli kendi ekseninde dönen (rotor) adı verilen 2 parçadan oluşur ve amaçları elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirmektir. Elektrik motorları, günümüzde binalardaki elektriğin %36’sını, sanayi ve endüstri alanında ise %70’ini oluşturmaktadır. Bu sebeple elektrik motorlarında enerji verimliliği gün geçtikçe önem kazanmaktadır.
Elektrik motorlarında kayıplar statör, rotor sargı kayıpları ve sürtünmeden dolayı oluşan ısı kayıplarıdır. İyi bir verim sağlanması için kayıpların en aza indirilmesi gerekir.
Motor Verimini Etkileyen Faktörler
* Demir Gövde Kayıpları
* Statör Direnci
* Rotor Direnci
* Rüzgar ve Sürtünme
* Ek Kayıplar
Giren güç %100
Çıkan güç yaklaşık %92.4
Toplam kayıplar yaklaşık %7.6
Elektrik Motor Verimi Nasıl Arttırılır?
Motor sistemlerindeki verimlilik artımı performans ve tasarruf açısından çok önemlidir. Motorların daha verimli çalışabilmesi için bazı uygulamalara ihtiyaç vardır. Bu uygulamalar;
1) Bakım
Motor bakımları, motorun performansı ve ömrü dolayısıyla da verimi için olmazsa olmaz bir uygulamadır. Motorların bakımları önleyici ve öngörücü olarak ayrılır. Motor bakımları düzenli olarak yapılmalı ve aksatılmamalıdır. Doğru motor bakımı, enerji kullanımını %30’a kadar değiştirebilir.
2) Motor Yönetim Planı
Motor yönetim planı, motor anketi ve izleme programının oluşturulması, yedek parça envanteri oluşturma ve bakım planının oluşturması gibi düzenlemeleri içermektedir. Bir tesisin iyi bir motor yönetim planı olması enerji yönetim stratejisi açısından oldukça önemlidir.
3) Enerji Etiketleri Yüksek Verimli Motorlar
Enerji verimli motorlar, yapısı ve kullanıldığı materyaller sayesinde diğer motorlara kıyasla daha iyi bir verim sergiler. Bu motorların kullanımı tesis verimi için önemli bir etkendir.
4) Voltaj Dengesizliği
Gerilim (voltaj) dengesizliğini ve harmoniğini en aza indirmek motorlardaki titreşim ve stresi aza indirmeyi hedefleyerek performans düşümünün önüne geçmeyi sağlar. Bunun için ihtiyaç duyulan gerilim değeri sağlanmalıdır.
Örnek diğer uygulamalar:
Uygun motor boyutu, ayarlanabilir hız sürücüleri kullanma, güç faktörü düzenlemesi.
Elektrik Motorlarında Verim Sınıfları Ve Tasarruf Potansiyeli
IEC 60034-30 standartlarına göre elektrik motorlarında verimlilik sınıfları 0.75 kW ile 375 kW arasındadır.
IE1 Standart Verimli
IE2 Yüksek Verimli
IE3 Premium Verimli
IE4 Süper Premium Verimli
22 kW/1500d/dk.’lık bir AC Motoru hem IE2/IE3 hem de IE1 sınıfları için verim açısından kıyaslayacak olursak;
IE1 için %89,9
IE2 için %91,6
IE3 için %93,0
Değerlerini görürüz.
Umut Berk Yılmaz
Elektrik Elektronik Mühendisi
-80x80.png)
 (2)-80x80.png)
-80x80.png)
-80x80.png)
