Kompanzasyon Nedir?

İdealde akım ile gerilim arasında faz farkı yoktur ancak işletmedeki bazı elektrik veya elektronik cihazlar gerilim ile akım arasında faz farkına sebep olur. Örneğin; elektrik motorları, flüoresan lambalar gibi. Bu cihazlar sebebiyle oluşan bu faz farkını düzeltmeye yarayan işleme kompanzasyon denir ve enerji etüdü çalışmasında sıklıkla işletmelere doğru bir şekilde uygulanması önerilir.

Kompanzasyon Yapılmazsa Ne Olur?

Kompanzasyon yapılmazsa işletmede kullanılmayan fazladan bir yük olması sebebiyle trafolar ısınır ve tam yüklenemez. İhtiyaç dışı bir yük (reaktif yük) olduğundan dolayı trafolar tam yükte çalışamazlar. Aynı şekilde fazla yük sebebiyle kablolar ısınır ve gerilim düşmesine de neden olur. Bunun yanı sıra en önemli konu da cezaya girme durumudur.

Elektrik piyasası müşteri hizmetleri yönetmeliğine göre;

* Kurulu güç 50 KVA’dan küçükse endüktif %33’ü kapasitif %20’yi geçerse,

* Kurulu güç 50 KVA’dan büyükse endüktif %20’yi kapasitif %15’i geçerse,

cezaya girer ve cezalı fatura ödenir. 

İşletmelerde eğer sözleşme gücü 9 KW’ı geçerse endüktif ve kapasitif ölçüm yapan sayaçlar kullanmak zorundadırlar ve kompanzasyon sistemi kurulması zorunludur. 9 KW altı güçlerde gerek yoktur. 

Sözleşme gücü 9 KW ile 30 KW arası ise ceza sınırları endüktif %33 kapasitif %20; sözleşme gücü 30 KW üstü ise ceza sınırları endüktif %20 kapasitif %15’tir. Bu sınırlar aşıldığında ceza ödenir. Örneğin; işletme 30 KW üstü bir sözleşme gücüne sahip ve endüktif oranı %21 olduğunda aşımın tamamı ödenir. Yani %1 değil %21’lik bir ceza ödenir.

Kompanzasyon Neden Yapılır?

Kompanzasyonu anlamak için öncelikle yükün bileşenleri bilmek gereklidir. Aktif yük ve reaktif yük olmak üzere iki tür yük vardır. Reaktif güç ise kendi içerisinde endüktif yük ve kapasitif yük olmak üzere ikiye ayrılır. Endüktif yük elektrik motorlarının manyetik alanından kaynaklanan bir yüktür. İçerisinde bobin bulunan tüm cihazlar endüktif yüke ihtiyaç duyar. Flüoresan lambalar veya ups gibi cihazlardan kaynaklanan yük ise kapasitif yüktür ve bu iki yükün birleşimi ise reaktif yüktür. 

Kompanzasyon, işletmedeki cihazların reaktif güç ihtiyacını şebekeden değil de kompanzasyon sisteminden karşılayarak hem cezaya düşülmemesi hem de enerji tüketim maliyetlerini azaltması sebebiyle yapılmaktadır.

SK Enerji Mühendislik olarak detaylı enerji etüdü yapılırken kompanzasyon olmayan sistemlerde veya eksik ve yanlış kompanzasyon yapılmış sistemlerde iyileştirmeler yaparak gerekli olan reaktif gücün şebeke yerine harici kompanzasyon sisteminden çekilmesini sağlayarak işletmenin enerji tüketim maliyetlerini azaltıyoruz.

Kompanzasyon Bağlantısı Nasıl Yapılır?

Panoya paralel bir bağlantı yapılarak kompanzasyon sistemi bağlantısı yapılır. Ana akım panosundan reaktif güç kontrol rölesi bilgi alarak kondansatörler ile kapasitif yük veya şönt reaktörler ile sisteme endüktif yük yükleyerek reaktif gücü dengeler ve sıfıra getirir. Enerji etüdü çalışmalarımızda harmonik filtre olmayan kompanzasyon sistemlerine harmonik filtre ekleterek kondansatörleri harmonikten koruyup çalışma ömürlerini uzatıyoruz. 

Elektrik Faturasından Kompanzasyon Hesabı Nasıl Yapılır?

İşletmenin kurulu gücü 50 KVA üstü olsun. 50 KVA üstünde olduğu için endüktif %20, kapasitif için sınır değer %15’tir. Eğer ki faturada aktif güç 350 KWH ve endüktif yük ise 70 KVAR üstü ise %20’lik sınır değeri geçtiği için cezaya girer ve cezalı fatura ödemek durumunda kalır. Aynı şekilde kapasitif yük tüketimi 52.5 KVAR üstü ise %15’lik sınır değeri geçtiği için cezalı duruma düşer. Hem endüktif hem de kapasitif cezaya girerse yüksek olan değer baz alınarak ceza miktarı hesaplanır. 

Aşırı Kompanzasyon Nedir?

Aşırı kompanzasyon, kompanzasyon sisteminde kontaktörlerin arıza vermesi sonucu kondansatörleri sürekli devrede tutmasıyla sisteme aşırı bir şekilde kapasitif yük veya şönt reaktörlerin sürekli devrede tutulmasıyla aşırı bir şekilde endüktif yük ile yüklenmesidir. Aşırı kompanzasyon, reaktif güç kontrol rölesinin arıza vermesi veya yanlış ayar yapılması sebebi ile de olur. Bir diğer yanlış uygulama ise gereğinden fazla büyük değerde seçilen kondansatörlerdir. Aşırı kompanzasyon sonucu gereksiz yüklenme sebebiyle cezaya girme durumu olabilir ve reaktif güç cezası ile karşılaşılabilir.

Enerji Etüdünde Kompanzasyonun Önemi

Binalarda enerji etüdü veya sanayide enerji etüdü çalışmalarımızda gerekli ölçümleri yaparak kompanzasyon sisteminin durumunu kontrol ediyor ve gerekli iyileştirme önerilerimizi enerji etüt raporuna ekliyoruz. Sistemin reaktif güç cezasına girmemesi ve mevcut kompanzasyon sisteminin çalışma ömrünü uzatacak verimlilik artırıcı projeler ile işletmenizdeki enerjinizi kontrol altına alıyoruz.

Diğer enerji verimlilik önerilerimiz için daha fazla bilgi almak istiyorsanız ön ve detaylı enerji etüdü makalemizi inceleyebilirsiniz.

Enerji etüdü hakkında uzman kadromuzdan destek almak ve enerji etüt raporu hizmeti talebiniz için bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz.